Kronika Zakładowej OSP w Orłowie.
Opracowanie Janusz Marcinkowski. Orlowo 2015 r.
Widok na dawny Zakład Rolny PGR Orłowo w którym w latach 1956-1992 funkcjonowała Zakładowa OSP.[Fot. 2014 r.]
„Kronikę…”, a właściwie opracowanie historyczne o orłowskich strażakach napisałem głównie w oparciu o dokumenty ocalałe w archiwum Państwowej Straży Pożarnej w Wąbrzeźnie Wypatrzył je dla nas Andrzej Kujaczyński. Dzisiaj są one w zbiorze założonego niedawno ‘Archiwum’ Zarządu Oddziału Powiatowego ZOSP w Wąbrzeźnie.
Oprócz tego korzystałem z własnego archiwum i kronik strażackich, zapisów kronikarskich z historii gminy i gromady Płużnica pisanych przez Witalisa Szlachcikowskiego i Elżbietę Neumann.
Przeprowadziłem rozmowy z byłym pracownikami Zakładu. Między innymi; Stanisławem Nowosielskim,
Zdarzenia ogniowe z dawnych lat;
1897 r.; ponowny pożar pochłonął spichrz i stajnie. Te ostatnie w ciągu roku zostały odbudowane, a w stajni cugowej zamontowano kafelki.
1950 roku strażacy z Ostrowa brali udział w gaszeniu pożaru pałacu Slaskich w Orłowie. Pożar wybuchł w mieszkaniu Józefa Mierzwy na poddaszu, wzniecony pozostawionym, włączonym urządzeniem elektrycznym. Ogień strawił pierwotny mansardowy dach pałacu.
Przed powstaniem OSP; w latach 50 tych ubiegłego wieku Zakład Rolny wielokrotnie był kontrolowany przez Komendę Powiatową Straży Pożarnych. Zachowała się informacja z roku 1955 z kontroli przeprowadzonej przez kpt. Bronisława Chaczyńskiego komendanta PSP i H. Gogulskiego. Podczas kontroli, której asystował dyrektor Alojzy Przybylski, stwierdzono np; iż napisy ostrzegawcze są za mało widoczne oraz że brak jest wyznaczonego miejsca dla pracowników palących papierosy.
Utworzenie Zakładowej Ochotniczej Straży Pożarnej.
OSP utworzono przy ówczesnej Stacji Selekcji Roślin w Orłowie, pocz. Płużnica, tel. Płużnica 3. Gospodarstwo należało do Ministerstwa Rolnictwa. Dyrektorem był wtedy Alojzy Przybylski. Zebranie pracowników ‘Stacji’ tworzące OSP zwołano na dzień 24 kwietnia 1956 roku, na godz. 19,00. Jak wyjaśnił przybyły na zebranie sekretarz Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Płużnicy Stanisław Paczkowski celem zebrania było powołanie zakładowej straży pożarnej. Założenia organizacyjne i statutowe przedstawił kpt. Bronisław Chaczyński komendant PSP w Wąbrzeźnie. Po rozmowach o potrzebie utworzenia straży w protokole zanotowano: „…zapisano do straży pożarnej w myśl załączonej listy pracowników”. Na liście figurowało 35 pracowników. W następnym roku w wykazie strażaków OSP znajduje się 31 osób. Przystąpiono do wyborów komendy OSP, wybrano do niej;
Jan Gronkowski komendant.
Błotnicki Bernard z-ca komendanta ds. technicznych.
Madeja Stanisław z-ca komendanta ds. Kulturalno-Oświatowych.
Kaczmarski Józef sekretarz.
Jasiński Jan skarbnik.
Śliwiński Kazimierz gospodarz.
Zakrzewski Aleksander członek komendy.
W skład Komisji Rewizyjnej weszli; przew. Józef Mierzwa, członkowie; Franciszek Brzoskowski i Tadeusz Wesołowski.
Członkowie zakładowej OSP (rocznik);
Bernard Błotnicki
Jan Błotnicki (1930),
Zygmunt Buczkowski (1928),
Franciszek Brzóskowski (1921),
Zenon Fidler (1932),
Jan Gronkowski (1911),
Feliks Góralski (1938),
Jan Jasiński (1933).
Józef Kaczmarski (1924),
Władysław Kokoszka (1920),
Edward Kowalski (19..),
Tadeusz Kowalski (1932),
Bronisław Lewandowski(1920),
Stanisław Madeja (1915),
Bolesław Madejewski(1930),
Antoni Majewski(1912),
Henryk Makowski (1934),
Stanisław Mąka (1932),
Marian Mąka
Józef Mierzwa (1899),
Tadeusz Mroczka (1932),
Tadeusz Olszewski
Teodor Olszewski (1910),
Jerzy Osuch (1926),
Kazimierz Piasecki (1936),
Franciszek Preis(1914),
Zygmunt Ronowski (1926),
Marian Skotarek(1921),
Władysław Solewodziński (1899),
Czesław Śliwiński(1919),
Kazimierz Śliwiński(1922),
Tadeusz Śliwiński(1925),
Jan Wesołowski (1900),
Tadeusz Wesołowski (1931),
Bolesław Winiarski (1906),
Aleksander Zakrzewski(…),
Bronisław Zakrzewski(1920).
Historyczny protokół z powołania OSP w Orłowie;
Zebrania OSP;
29 listopada 1956 r. Dokonano wyboru uzupełniającego do komendy OSP i rozliczenia organizowanej przez strażaków dochodowej zabawy w dniu 15 września 1956 r. W wyborach w miejsce z-cy komendanta Bernarda Błotnickiego wybrano Bolesława Madejewskiego, a w miejsce skarbnika Jana Jasińskiego Tadeusza Mroczka. Wybrano również zakładową komisję pożarową w składzie; Stanisław Madeja i Franciszek Preis.
5 lutego 1957 r. odbyło się zebranie OSP z następującym porządkiem; zagajenie, przestawienie sprawozdań komendanta jednostki i komendy powiatowej w Wąbrzeźnie oraz z wykonania budżetu OSP w 1956 r. Uchwalono plan prac i budżet na bieżący rok. Nad przedstawionym materiałem odbyła się dyskusja. Stan osobowy jednostki wynosił 28 członków. Dla przypomnienia w 1956 roku do OSP wstąpiło 31 członków, w międzyczasie wystąpiło 3. W minionym roku odbyto 1 zebranie komendy i 1 zgromadzenie ogólne strażaków. Przeszkolono dwóch strażaków. Stan kasy na 31 grudnia 1956 wynosił 3 383 zł. Sprawozdanie przedstawił Jan Gronkowski komendant OSP wyliczając ilość sprzętu pożarniczego. Mówił o poprawie ochrony ppoż. poprzez zainstalowanie wodociągu i hydrantów na wsi. Poinformował strażaków, iż na wypadek udziału w akcji są oni ubezpieczeni przez Komendę Powiatową. Wystąpił z wnioskiem do dyrektora Stacji Hodowli Alojzego Przybylskiego o wybudowanie remizy dla złożenia sprzętu pożarniczego. Proponował również o oczyszczenie stawów, które w razie pożaru służyłyby do pobierania wody przez motopompy. Na forum zebrania wystąpił Komendant Straży Pożarnej z Wąbrzeźna zachęcając do udziału w szkoleniach.
Stan sprzętu był nastepujący; 1 motopompa, 10 łączników do węży, 1 trójnik, 9 pasów, 9 toporków, syrena elektryczna i drabiny; lekka, ciężka, hakowa, Szczerbowskiego. Według Stanisława Nowosielskiego dla poprawy bezpieczeństwa, na wszelki wypadek, szczególnie w okresie wiosenno-letnio-jesiennym, na podwórzu gospodarstwa zawsze stały konne cysterny-fasy pełne wody, którą w każdej chwili można było użyć do gaszenia pożaru.
Konne ‘fasy’ z wodą na majątkowym podwórzu. Przy ‘fasach’ stoją Jan Wesołowski i Stanisław Nowosielski.
Staw w gospodarstwie.
Oprócz tego stawu był jeszcze; naprzeciw kolejowego dworca, w parku i tuż z budynkami gospodarstwa. Ponadto gospodarstwo posiadało swoje własne ujęcie wody i stopniowo rozbudowującą się sieć wodociągową.
Wykaz sprzętu kupionego w drugim roku działalności OSP.
Kontrola.
Komenda Powiatowej Straży Pożarnej przeprowadziła kontrolę w Stacji Selekcji Roślin w dniu 4 kwietnia i 12 czerwca 1957 r. Brali w niej udział miejscowi strażacy; Stanisław Madeja i Franciszek Preis w obecności Tadeusza Mroczka. Stwierdzono leżącą przed oborą pracowniczą słomę i brak 4 szpadli przy stanowisku ppoż. Kontrola wpisała uwagę, iż brak jest motopompy i remizy strażackiej na sprzęt ppoż. Przy tej ostatniej uwadze napisano: ”pobudować jak najprędzej”.
W drugiej kontroli prowadzonej przez Jana Lipińskiego pracownika wąbrzeskiej straży brał udział komendant OSP Orłowo Jan Gronkowski,. W zaleceniach nakazano; wymienić drutowane bezpieczniki, uprzątnąć strychy, przebadać instalacje elektryczną. Kontrolowana była również OSP, a w jej wyniku stwierdzono, iż „Zakładowa Ochotnicza Straż Pożarna nie jest przeszkolona. Dotychczas przeprowadzono jedno szkolenie-ćwiczenie ze sprzętem ręcznym w maju 1957 r. Straż Pożarna posiadała motopompę M-800 i odpowiednią ilość węży ssawnych, lecz brak było złączników „C” średnicy 52 mm”. Nie przeprowadzenie szkoleń tłumaczono brakiem czasu, ponieważ ludzie pracują po 11 godzin dziennie.
Walne zebranie.
9 grudnia 1957 r. odbyło się walne zebranie w którym uczestniczyli; Maksymilian Lewandowski z Płużnicy jak przedstawiciel Komendy Rejonowej (gromadzkiej) i Powiatowej oraz Tadeusz Wesołowski radny GRN Płużnica. Ustępujący Zarząd: „w krótkich słowach użalał się z powodu nie stawiania się członków na ogłaszane zebrania”. Organizacja liczyła 21 członków. Stan kasy OSP-3 526 zł.
Stan sprzętu pożarniczego był następujący; 8 bosaków, 4 węże ssawne, 257 m węży tłocznych, 4 prądnice, 1 motopompa M 800. Ta ostatnia została zakupiona przez Zakład Orłowo. OSP nie posiadała własnej, odrębnej remizy.
Na podstawie nowego prawa strażackiego i statutu wybrano kolejny Zarząd w składzie;
Brzoskowski Franciszek, prezes, robotnik.
Gronkowski Jan, I w-ce prezes naczelnik, stelmach.
Kaczmarski Józef, sekretarz, księgowy.
Madajewski Bolesław, skarbnik, kowal.
Śliwiński Kazimierz, gospodarz, kierowca.
Komisja Rewizyjna; Tadeusz Śliwiński przewodniczący, członkowie; Bolesław Winiarski, Stanisław Mąka, Tadeusz Olszewski i Bolesław Zakrzewski.
Kontrola 1958 roku.
Zakład Rolny był kontrolowany przez Komendę Powiatową Straży Pożarnych ogn. Jana Lipińskiego w obecności naczelnika OSP zakładowej Jana Gronkowskiego. W zaleceniach nakazano dyrektorowi Alojzemu Przybylskiemu usunąć zaniedbania;
-wyremontować przewody kominowe tak, aby nie przedostawały się iskry z komina na materiały łatwopalne,
-punkty świetlne zwłaszcza w budynkach gospodarczych winny być okryte kloszami,
-wyremontować należy korony kominów na domach administracyjnych,
-przy wędzarni kominowej w budynku administracyjno-mieszkalnym należy drzwi obić blachą.
Walne zebranie.
Odbyło się 10 kwietnia 1959 r. Zebranie otworzył prezes Zarządu Franciszek Brzoskowski. Na jego przewodniczącego wybrano Tadeusza Śliwińskiego. Rozliczono działalność strażaków w poprzednim roku. Stan kasy zamknął się sumą 3 988 zł. Zakupiono umundurowanie dla tych strażaków, którzy biorą udział w ćwiczeniach, zbiórkach i zebraniach.
Dokonano zmian w Zarządzie i Komisji Rewizyjnej;
Brzoskowski Franciszek prezes, robotnik.
Gronkowski Jan I w-ce prezes naczelnik, stelmach.
Kaczmarski Józef sekretarz, księgowy.
Śliwiński Bernard skarbnik.
Śliwiński Kazimierz gospodarz, kierowca.
Komisja Rewizyjna; Śliwiński Tadeusz przew. Członkowie; Winiarski Bolesław, Olszewski Tadeusz (Teodor), Zakrzewski Aleksander.
Spis z natury;
15 grudnia 1959 r. Stanisław Nowosielski, magazynier dokonał spisu z natury sprzętu ppoż. na wyposażeniu Zakładu Rolnego SHR. Na wyposażeniu było; 8 bosaków, 2 drabiny, 31 hydronetek wodnych, 9 gaśnic, 11 azbestowych kocy, komplet węży ssawnych i tłocznych, 4 prądnice, 10 pochłaniaczy pyłu i motopompę z wózkiem.
Dochody 1958 roku.
Osiągnięto dochody w wysokości 7 158 zł. Złożyły się na to; pieniądze ze zbiórki złomu-ponad 1000 zł. i pozostałe z roku poprzedniego 6 119 zł.
Kolejne zebranie.
Zebranie odbyło się 3 marca 1962 r. Obecny był z-ca Komendanta Rejonowego (Gromadzkiego z Płużnicy) Tadeusz Kalinowski. Na zebraniu obecnych było 17 członków. Uchwalono plan działania na kolejny 1963 rok. Przewidywano nawiązać współpracę z miejscowym kołem ZMW (Związek Młodzieży Wiejskiej). Przygotowano szkolenia dla strażaków. Akcją prewencyjną objęto wszystkie 14 budynków mieszkalnych i 30 budynków gospodarczych na orłowskim osiedlu mieszkaniowym.
Sprawozdawczo-wyborcze w dniu19 stycznia 1963 odbyło się w obecności 20 członków. Według sprawozdania w poprzednim roku odbyto dwa posiedzenia Zarządu, jedno Komisji Rewizyjnej i walne zebranie.
Wybrano zarząd;
Brzoskowski Franciszek prezes.
Gronkowski Jan I w-ce prezes naczelnik.
Madeja Stanisław II w-ce prezes.
Kaczmarski Józef sekretarz, księgowy.
Mroczka Tadeusz skarbnik, elektryk.
Śliwiński Kazimierz gospodarz, kierowca.
Wesołowski Tadeusz członek, traktorzysta.
Jasiński Benedykt członek, traktorzysta.
Komisja Rewizyjna; Bronisław Lewandowski przew., członkowie; Bolesław Winiarski.
Członkowie OSP 1963 roku;
Franciszek Brzóskowski, Jan Gronkowski Benedykt Jasiński, Ryszard Kaczmarski, Józef Kaczmarski, Kazimierz Kowalczyk, Tadeusz Kowalski, Bronisław Lewandowski, Stanisław Madeja, Tadeusz Mąka, Tadeusz Mroczka, Jan Nawrot, Stanisław Nowosielski, Stanisław Płomiński, Jan Stefański, Kazimierz Śliwiński, Tadeusz Śliwiński, Tadeusz Wesołowski, Izydor Winiarski Bolesław Winiarski.
Stan sprzętu ppoż.; 1 motopompa M 800, W-75 -357 m, W-52- 150 m, drabina drążkowa, przyczepa pod motopompę, 12 hełmów, 12 pasów bojowych, 12 toporków, 13 mundurów sukiennych, 25 czapek.
Pismo do Wąbrzeźna o formalną rejestrację OSP;
Odpowiedź na kontrolę; dyrektor Alojzy Przybylski 14 sierpnia 1964 r. odpowiedział na zalecenia pokontrolne Powiatowej Straży Pożarnej;
– wszyscy pracownicy zostali w styczniu przeszkoleni w zakresie ochrony ppoż., szkolenie przeprowadził instruktor Komendy PSP Jan Lipiński,
– założono wszystkie brakujące klosze na żarówki,
– zlecono badania instalacji odgromowej,
– wykonano pomost pod motopompę przy stawie na podwórzu,
– wydano polecenie stawiania kopek słomy w odległości przepisowej.
Zebranie sprawozdawcze OSP.
28 grudnia 1964 r. odbyło się zebranie oceniające pracę OSP w tym roku. Na stan 19 członków obecnych na zebraniu było 16 tu. Podczas kontroli spotykano się z zaniedbaniami; wadliwej instalacji elektrycznej, zabezpieczeniu pieców, przewodów kominowych itp.
Orłowscy strażacy;
Kontrola.
18 maja 1965 r. przeprowadzono kontrolę stanu ochrony i zabezpieczenia mienia społecznego przed kradzieżą, zniszczeniem, marnotrawstwem i pożarami. Kontrolę przeprowadzili; mjr Rosiński i por. Józef Żebrowski z MO i kpt. Bronisław Chaczyński komendant Powiatowy Straży Pożarnej w obecności Alojzego Przybylskiego dyr. SHR.
Wnioski, ocena; zakład jest ogrodzony, pomieszczenia są zabezpieczone przed kradzieżami. W porze nocnej obiekty są chronione przez stróża, który ma obowiązek obchodu poszczególnych zabudowań. Zwrócono uwagę, iż na podwórzu jest rozrzucona słoma: „i dlatego też istnieje możliwość zaprószenia ognia i spowodowania pożaru”. W niektórych pomieszczeniach; w magazynie i u „buhajów” brakuje na żarówkach ochronnych kloszy!
Kopia jednego z protokołów, z 26 grudnia 1964 r.
Zakładowa Komisja pożarowo-techniczna.
Dyrektor Stacji Hodowli Roślin Orłowo Alojzy Przybylski przesłał w 1965 roku Powiatowej Komendzie Straży Pożarnej w Wąbrzeźnie plan dostosowania Zakładu Rolnego w l. 1965-1970 do wymogów bezpieczeństwa pożarowego. W skład zakładowej komisji pożarowo-technicznej weszli; Jan Gronkowski komendant OSP, Stanisław Madeja sekretarz POP PZPR, strażak Tadeusz Mroczka, Józef Kaczmarski przedstawiciel administracji. Dokument zawiera wykaz pomad 40 zadań technicznych polepszających bezpieczeństwo ppoż. Była to między innymi; modernizacja instalacji elektrycznej i odgromowej, przebudowę dachów i konstrukcji budynków. Zamierzano również sukcesywnie likwidować drewniane przybudówki na osiedlu pracowniczym, które znakomicie zwiększały zagrożenie ppoż. W programie znalazł się również zapis o budowie remizy strażackiej, co miano zrealizować w 1967 roku.
W innych protokołach kontrolnych z tego roku możemy znaleźć informacje dotyczące funkcjonowania OSP Orłowo. Oto niektóre z nich;
– członkowie OSP brali udział w opracowywaniu długoplanowych działań poprawiających stan ppoż.,
– strażacy brali udział w kontrolach Zakładu jako siła pomocnicza kontroli powiatowych,
– sukcesywnie wyposażano OSP w sprzęt. Wspomagano również szkolenie strażaków i ćwiczenia zakładowej straży.
Protokół z kolejnej kontroli z dnia 9 października 1968 r.
Zebranie 1965 roku.
30 grudnia W walnym zebraniu OSP uczestniczyli; Tadeusz Kalinowski (piekarz-strażak z Płużnicy) przedstawiciel Komendy Powiatowej Straży Pożarnej, Stanisław Paczkowski sekretarz Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej, dyr. SHR Alojzy Przybylski. Sekretarz POP PZPR Stanisław Madeja. Zgłoszono wtedy po raz kolejny wniosek o wybudowanie remizy. Stwierdzono, iż w kasie OSP za 1965 rok pozostało 428 zł.
Skład wybranego zarządu-kopia wykazu członków zarządu OSP;
Kontrola.
2 lipca 1962 r. kontrola przeprowadzona przez ogn. Jana Lipińskiego z Powiatowej Komendy Straży Pożarnej przy obecności Jana Gronkowskiego naczelnika OSP Orłowo wykazała;
– pracownicy Zakładu zostali przeszkoleni w zakresie ochrony ppoż.,
– w zakładzie działa OSP typu „KM” odpowiednio wyposażona w sprzęt ppoż. który jest należycie utrzymany,
– obowiązki referenta ochrony ppoż. pełnił Józef Kaczmarski, posiadający odpowiednie przygotowanie,
– zakład ma „odpowiednio opracowany plan dostosowania obiektów do wymagań ochrony ppoż.”,
– instalacja elektryczna nie wykazuje usterek,
– kominy nie wykazują widocznych uszkodzeń,
– podręczny sprzęt ppoż. jest rozmieszczony w ilości wystarczającej,
– paliwa płynne są zmagazynowane w odpowiednim magazynie w zbiornikach podziemnych.
Kolejna kontrola z 25 października 1967 r. zalecała;
– wymienić gaśnice tetrowe na śniegowe,
– odnotowywać odbyte szkolenia pracownicze w aktach personalnych pracowników,
– dopilnować i umożliwić kominiarzowi wpisywania do księgi kontrolnej pracy kominiarskiej.
Informacje z kontroli.
W informacjach z kontroli jest wiele treści dotyczących stanu gospodarstwa i jego otoczenia. Tak np. 30 czerwca 1968 kontrola w składzie; kpt. MO Józef Żebrowski, kpt. pożarnictwa Bronisław Chaczyński w obecności mechanizatora zakładowego Stanisława Szczepanika zawarła w protokole swoje wnioski, opinie;
– obiekt jest ogrodzony, bramy po skończonej pracy zamykane na kłódki, magazyny zabezpieczone przed kradzieżą. Szafa pancerna znajduje się w biurze. Przechowuje się tam pogotowie kasowe. Pieniądze na wypłatę przywozi się z banku w dniu wypłaty. Konwojowanie gotówki z banku odbywa się samochodem przy udziale 2 pracowników i to członków ORMO,
– od godz. 18,oo do 6,oo rano gospodarstwo chronione jest przez stróża nocnego, który ma obowiązek obchodów poszczególnych obiektów. Stróż jest kontrolowany przez funkcjonariuszy MO,
– w zapleczu kuchennym, stolarni, magazynie paszowym stwierdzono brak porządku, pajęczynę,
– na terenie zakładu działa OSP typu „KM” odpowiednio wyposażona.
3 listopada 1969 roku kontrola zabezpieczenia ppoż. W SHR była przeprowadzona w składzie; Milicjant MO Płużnica Władysław Zakrzewski, naczelnik OSP Orłowo Jan Gronkowski i przewodniczący Samorządu Zakładowego Tadeusz Mroczka. Komisja zaleciła założenie instalacji odgromowej na budynku magazynu paszowego i chlewni.
Również z 1971 roku prowadzono kilka kontroli bezpieczeństwa ppoż. zapewnienia ładu i porządku na terenie zakładu. W kontrolach udział brali; ogn. Jan Lipiński, ogn. Henryk Szymczak z Komendy Powiatowej Straży. Prowadzono ją w obecności naczelnika OSP Orłowo Jana Gronkowskiego, Kazimierza Kisielewskiego st. ekonomisty SHR i przedstawiciela Samorządu Pracowniczego Tadeusza Mroczka.
Kontrole stwierdzały;
– dobry ogólny stan zabezpieczenia ppoż. w zakładzie,
– braki w niektórych pomieszczeniach pokrywki gniazd przełącznikowych
– niedostateczną dbałość o ochronę punktów świetlnych (brak kloszy, pajęczyna)
– brak było kontroli gaśnic na terenie zakładu,
– w hotelu pracowniczym była prowizoryczna instalacja elektryczna,
– w kuźni należało założyć odpowiednie zabezpieczenie nad piec,
– zalecono usunąć z biura papiery, tym bardziej, iż składowane są koło pieca.
Poniżej część pisma w tych kwestiach;
I jeszcze kilka dokumentów w tych kwestiach;
W latach 60-70 tych w skład Komisji ds. spraw ppoż. wchodzili przedstawicieli załogi i tak w 1965 roku byli w niej; Jan Gronkowski komendant OSP, Stanisław Madeja organizacji partyjnej, Tadeusz Mroczka strażak i Józef Kaczmarski przedstawiciel administracji. Komisja wspólnie z administracją zajmowała się między innymi;
– okresowym badaniem instalacji elektrycznej, odgromowej, przeglądami kominów itp.,
– prowadzeniem szkoleń pracowniczych określających zachowanie się ludzi w trakcie pracy,
– utrzymywanie zakładowej straży pożarnej i wyposażenie ją w niezbędne środki gaśnicze, sprzęt, urządzenia, włącznie w niektórych zakładach w lekkie samochodu pożarnicze,
– utrzymywaniem etatu lub jego część dla pracownika służbowo zajmującego się sprawami ochrony ppoż. Zatrudnianiem stróży, dla nocnego dozoru nad majątkiem Zakładu,
– wyposażaniem pomieszczeń, stanowisk pracy w podręczny sprzęt ppoż.
Kierownictwo zakładu miało obowiązek analizować stan bezpieczeństwa pożarowego, przeciwdziałania kradzieżom, marnotrawstwu i podejmować w tym zakresie odpowiednich decyzji.
Instrukcja przeciwpożarowa
( Zakładu Rolnego w Orłowie wydana przez dyr. Zbigniewa Przybylskiego)
Przepisy ppoż. napisano na 7 stronach maszynopisu. Opisano tam obowiązki kierownictwa, pracowników, dozorców.
I. przepisy ogólne regulujące zagadnienia ochrony ppoż.
II. Dyrekcja przedsiębiorstwa zobowiązana była do;
– zakupu dla zakładu odpowiednich urządzeń ppoż.,
– szkoleniem załogi i czuwaniu nad przestrzeganiem przepisów,
– przygotowania wniosków inwestycyjnych koniecznych do poprawy stanu bezpieczeństwa ppoż.,
– opracowania planów zabezpieczenia ppoż.
III. kierownicy i pracownicy nadzoru winni;
– posiadać przeszkolenie i przestrzegać przepisy ppoż.,
– zaznajamiać podwładnych z zagrożeniem, dopilnować ich przeszkolenia,
– usuwać niedociągnięcia,
– występować z wnioskami o ukarania osób nieprzestrzegających przepisów ppoż.,
– dbać o utrzymanie obiektów w należytym stanie, wyposażać je w urządzenia ppoż.
IV. Obowiązki pracowników;
– przejść szkolenie i przestrzegać zasad ppoż.,
– znać sposoby alarmowania, przestrzegać zakazu palenia papierosów, dbanie o należyty stan sprzętu ppoż. usuwać przyczyny zagrożenia,
– w razie pożaru brać udział w akcji ratowniczej,
Dyrektor SHR Zbigniew Przybylski wydał wytyczne dotyczące zasad w ochronie ppoż. w gospodarstwie Orłowo i Bartoszewice, oto niektóre z nich;
– podwórze, place, pomieszczenia utrzymywać w stałym porządku,
– przejścia i podjazdy muszą być stale dostępne,
– zabrania się gromadzenia w pobliżu budynków materiałów palnych,
– strychy muszą być zawsze uporządkowane,
– piece, paleniska, przewody kominowe, kosze koksowe winny być szczególnie chronione,
– zabrania się stosowania w budynkach świec, karbidówek, lamp naftowych,
– zabrania się palenia tytoniu, ognisk,
– zabrania się osobom nieuprawnionym naprawiania urządzeń elektrycznych i zakładania prowizorek, spalone bezpieczniki wymieniać można tylko na nowe,
– w przypadku powstania ognia należy przystąpić do jego tłumienia,
– w czasie akcji gaśniczej nie należy otwierać okien, by nie wywoływać przeciągu.
Kontrola OSP.
OSP było kontrolowane 1975 r. przez Komendę Rejonową Straży Pożarnych w Wąbrzeźnie w dniu 8 sierpnia i 4 listopada 1975 roku. Stwierdzono, iż jest starannie konserwowany sprzęt, w pomieszczeniach porządku
Kurs w Bydgoszczy.
Na 12 grudnia 1977 roku zwołano do Bydgoszczy kurso-konferencję naczelników Zakładowych OSP. Omawiano prowadzenie dokumentacji dotyczącej eksploatacji sprzętu mechanicznego, przygotowywania walnych zebrań sprawozdawczych, współzawodnictwa prewencyjnego, działalności sekcji kobiecych i drużyn młodzieżowych oraz prowadzenie działalności finansowo-gospodarczej. Dopilnowania obecności mieli dyrektorzy PGR, co oznaczało, iż pracownicy-naczelnicy OSP zostali oddelegowani na kurs.
Ćwiczenia w Fijewie.
Dyrektor Zespołu Gospodarstw Rolnych Władysław Barczak i Komenda Powiatowa Straży zarządzili, iż w Zakładzie Rolnym Fijewo w dniu 30 marca 1978 r. o godz. 9,oo odbędą się ćwiczenia ZOSP na obiektach. W Fijewie, na podwórzu PGR oczekiwali na strażaków ogn. Henryk Szymczak i kierownik Piotr Falęcikowski. W ćwiczeniach udział brały jednostki; Działowo, Mgowo, Dębieniec, Gawłowice, Goryń, Książki, Fijewo.
Przegląd jednostek OSP.
W listopadzie 1978 r. przewidziano przegląd jednostek we wszystkich Zakładach Rolnych. Polecenie przygotowania remiz i strażaków w porozumieniu z Komendantem Straży wydawał dyrektor PPGR Władysław Barczak.
Święta Bożego Narodzenia.
19 grudnia 1979 r. kierownicy Zakładów Rolnych otrzymali pisma dyr. PPGR Wałycz w sprawie zabezpieczenia Zakładu na okres Świat Bożego Narodzenia wprowadzono dyżury, sprawdzono sprawność sprzętu ppoż., zabezpieczenia pojazdów przed możliwością uruchomienia, wydano zakaz wprowadzania „zastępców z rodziny, a zwłaszcza dzieci do obsługi zwierząt.
Działania orłowskich strażaków w latach 80 tych;
10 maja 1980 r. odbyły się w Działowie zawody jednostek zakładowych OSP. W tych zawodach uczestniczyły jednostki z gm. Płużnicy; Orłowo, Bartoszewice, Mgowo, Goryń. Uczestniczyły również ZOSP; Wałycz, Niedźwiedź, Łobdowo, Nielub, Wąbrzeźno, Sosnówka, Książki, Fijewo, Dębieniec. W wyniku tego na I zawody sportowo-pożarnicze Przedsiębiorstw PGR w Zakładzie Rolnym w Rogóźnie zakwalifikowały się OSP w grupie; M ZOSP Goryń, w grupie S” ZOSP Niedźwiedź i Działowo. W zawodach stratować miały 10 osobowe sekcje. Pismo podpisał dyrektor PPGR Wałycz Władysław Barczak.
Komenda ćwiczeń. Od lewej; stoją … czwarty Mieczysław Krauze komendant gminny OSP, Jan Miklaszewski komendant PSP Golub Dobrzyń, …, Władysław Barczak dyrektor PPGR, Henryk Szymczak z PSP i kpt. pożarnictwa Marian Wiecki komendant PSP Wąbrzeźno.
Niżej druhowie z Zakładowych OSP wysłuchują regulaminowych zasad sportowej rywalizacji.
Przedsiębiorstwo PGR Wałycz w dniach 3-5 grudnia 1981 r. organizowało w Zakładzie Rolnym w Fijewie w godzinach 9,oo-14,oo szkolenie dla mechaników motopomp OSP Zakładowych PGR; Bartoszewice, Orłowo, Goryń, Działowo, Mgowo.
3 sierpnia 1983 roku o godz. 8,35 w Zakładzie Rolnym PGR w Orłowie spłonął stóg ze słomą z 11 ha o wartości 100 000 zł. Jednostką gaszącą dowodził mł. chor. Jarosław Herbowski. Za przyczynę uznano „zwarcie instalacji elektrycznej”.
20 lutego 1986 o godz. 19,30 na skutek zwarcia wybuchł pożar instalacji elektrycznej w jednym z bloków mieszkaniowych. Akcją usuwania skutków pożaru dowodził kierownik Zakładu Remontowo-Budowlanego PGR Andrzej Biskupski.
28 lutego 1991 roku w zakładzie rolnym PGR płonął stóg pszenicznej słomy. Pożar zgłosił Ryszard Kuć o godz. 14,50. Do pożaru jednostek z Wąbrzeźna nie posłano. Oprócz orłowskich strażaków gasiły jednostki z Ostrowa i Płużnicy.
Na 25 stycznia 1992 r. o godz. 17,00 zwołano zebranie sprawozdawcze OSP Orłowo. Było to najpewniej ostatnie zebranie OSP Orłowo.
OSP Orłowo. Ostatnim naczelnikiem rozwiązanej w latach 90 tych zakładowej OSP Orłowo był podobno Wojciech Rumiński .
W tej rozebranej przybudówce mieściła się remiza strażacka. [Zdjęcie z 2014 r.]
Wydarzenia ‘ogniowe’, miejscowe zagrożenia na terenie Orłowa w latach 2000 cznych.
2000} 10 sierpnia; wypadek samochodu dostawczego MERCEDES.
2002} 4 kwietnia godz. 22,25; pożar trzciny i trawy/zp.
2002} 17 stycznia; wypadek samochodu marki LANOS/zp.
2002} 28 lipiec; wypadek samochodu osobowego FORD/ zp.
2003 } 20 maja zalanie budynków; mieszkalnego i szkolnego/2 zp.
2003 } 26 czerwca; interwencja w szkole? mz/zp.
2004 } 27 stycznia; jezioro Wieczno Północne ? mz/zp.
2004 } 8 sierpnia; budynek inwentarski mz/zp.
2004} 14 sierpnia; budynek gospodarczy mz/zp.
2005} 18 kwietnia godz. 21.07; pożar trawy i trzciny /2 zp.
2005} 14 paźdz. godz. 19,13; pożar trawy i krzewów na poboczu drogi/zp.
2006} 6 maj; usuwanie złamanych konarów drzew/zp.
2006} 15 czerwca godz. 13,20; pożar stogu słomy/zp.
2006} 3,4,30 lipca; zdjęto gniazda os z drzew/2 zp.
2007} 24 marca; gaszono pożar trawy/zp.
2007} 4 kwiecień 20,28; gaszono pożar sterty pociętych gałęzi/zp.
2007} 19 maja; budynek mieszkalny mz/zp.
2007} 21, 28 maja; zebrano rojów pszczół z drzew/zp.
2007} 5 sierpnia godz. 19,27; gaszono pożar słomy po kombajnie/2 zp.
2007} 9 sierpnia; zabezpieczono niewypał w trzcinach nad jeziorem/zp.
2007} 27 września; zdjęto gniazdo os w budynku szkoły/zp.
2008} 7 czerwca; gaszono pożar trawy na nieużytku /2 zp.
2008} 7 listopada 13,19; gaszono pożar altanek/2 zp.
2009} 7 lutego; gaszono pożar w budynku mieszkalnym/2 zp.
2010}22 lipiec; pocięto wywrócone drzewo/zp.
2010}11,18, 30 kwietnia, 1 maja; gaszono palącą się trawę/zp.
2011} 3 stycznia; wypompowano wodę z piwnicy w szkole/zp.
2011}20 stycznia; wypompowano wodę z budynku szkoły/zp.
2011}20, 23, 24 i 27 marca i 3 kwietnia; gaszono pożary traw/zp.
2011} 17 czerwca; zdjęto gniazdo os/zp.
2011} 5 sierpnia; pomagano otworzyć mieszkanie zmarłego/zp.
2011} 17 sierpnia; gaszono pożar budynku gospodarczego/zp.
*mz-miejscowe zagrożenie; każde inne wydarzenie niźli pożar wymagające działań strażaków.
*zp-zastęp.
Stanisław Nowosielski o strażakach.
Wtedy w tamtych czasach, od czasu do czasu paliło się i owszem! Na początku kierownictwo Zakładu miało obowiązek organizowania zakładowej grupy strażackiej. Potwierdza to jakby mimochodem p. Stanisław, bowiem przypomina sobie, iż w porze letniej zawsze na podwórzu gospodarstwa stały dwie ‘fasy’ pełne wody, po 2 000 litrów każda na konnych wozach, tak na wszelki wypadek! Kiedy wybuchał pożar, wtedy wystarczyło założyć konie i bez niepotrzebnej krzątaniny ruszano do gaszenia. Potem, pewnie w latach 50 tych zjawiły się motopompy, a do nich węże, inny indywidualny strażacki sprzęt. Według moich informacji Ochotniczą Straż Pożarną założono w 1956 roku, dokładnie 24 kwietnia o godz. 19,oo, natomiast rozwiązano ją wraz z końcem PGR.
Akcji gaśniczych było wiele, ale jedną szczególnie zapamiętał nasz rozmówca. W latach 60 tych strażacy gasili pożar obory i stodoły u Kwiatkowskich w pobliskim Ostrowie.
Konne rajdy pożarnicze skończyły się wraz z wprowadzeniem transportu ciągnikowego. W takim razie w gotowości stała w latach 60-80 tych przyczepka ciągnikowa wraz z załadowaną motopompą i sprzętem towarzyszącym. W razie konieczności podczepiano któryś z ciągników i ruszano do boju. Potem jeszcze ciągniki zastępowały samochodu, np. typu ŻUK. Strażacy otrzymywali strażackie ubrania bojowe, podobne do dzisiejszych koszarówek, pas z toporkiem, hełmy.
Z działalnością strażacką wiąże się jeszcze pamięć kontrolach zawodowej straży w Zakładzie, oraz wizytach gromadzkich komendantów, strażaków z Płużnicy Maxa Lewandowskiego i Tadeusza Kalinowskiego. Sprawdzono wówczas sprawność orłowskich strażaków, którzy brali też udział w ćwiczeniach i zawodach strażackich organizowanych przez gminę i przez władze PGR.
————————————-
Ćwiczenia w orłowskim gospodarstwie.
Na dzień 28 marca 2003 r. kpt. Sławomir Herbowski komendant powiatowy PSP wspólnie z Lechem Jazownikiem komendantem gminnym OSP zarządzili gminne ćwiczenia zgrywające na obiektach gospodarstwa w Orłowie. Dowódcą ćwiczeń był kpt. Andrzej Kujaczyński. Obecni byli inni strażacy zawodowi, między innymi Mieczysław Chrapiński. Z ramienia gminy i Zarządu Oddziału Gminnego OSP działał Jan Miklaszewski i Józef Boruta prezes gminny zarządu OSP.
Na ćwiczenia stawiły się wszystkie jednostki OSP z terenu gminy Płużnica. Zdaje się, iż był to jedno z ostatnich takich manewrów w historii gminy. W następnych latach znaczenia ‘bojowego’ nabierają trzy jednostki mające JOT (Jednostka Operacyjno Techniczna) czyli Błędowo, Nowa Wieś Król i Płużnica. Wtedy w 2003 roku przyjechały do Orłowa wszystkie OSP z terenu gminy Płużnica; czyli Błędowo, Czaple, Działowo, Józefkowo, Kotnowo, Nowa Wieś Król, Ostrowo, Płużnica, Uciąż, Wieldządz.
Niestety, już kilkanaście lat wcześniej strażacy ochotnicy w Orłowie zaprzestali działalności. Stało się to ze względu na zmiany własnościowe w orłowskim majątku na przełomie lat 1991/1992.
Niżej obrazy z tamtych ćwiczeń;
Kierownictwo ćwiczeń, prze ich rozpoczęciem. Od lewej; Jan Izbrandt z Ostrowa, Edward Kruk z Nowej Wsi Król., Andrzej Kujaczyński, Lech Jazownik, Józef Boruta i nierozpoznany na razie odwrócony plecami! Przy samochodzie stoją; Roman Sądowski i Tadeusz Ciszewski z Nowej Wsi Król. za kierownicą Mieczysław Chrapiński.
Poszedł rozkaz; rozwinięto linię, podano wodę na pozorowane płonące budynki.